Temel Linux Komutları

Linux, açık kaynaklı ve esnek yapısı sayesinde sunuculardan masaüstü bilgisayarlara kadar geniş bir kullanım alanına sahiptir. Linux kullanıcıları genellikle Terminal veya Komut Satırı Arayüzü (CLI) ile sistemle etkileşime geçerler. Linux komutları; dosya yönetimi, sistem bilgisi görüntüleme, süreç yönetimi ve ağ ayarları gibi birçok işlemi gerçekleştirmemizi sağlar. İşte Linux’ta sıkça kullanılan temel komutlar ve detaylı açıklamaları:

pwd – Print Working Directory

• Bu komut, mevcut çalışma dizininin yolunu (path) gösterir. Örneğin, linux bir sistemde, bir dizindeyken o dizinin tam yolunu öğrenmek istiyorsanız, pwd komutunu kullanabilirsiniz.
• Kullanımı

pwd

ls – List Directory Contents

Bulunduğunuz dizindeki dosya ve dizinleri listeler. ls, listeleme işlemlerinde en çok kullanılan komutlardan biridir.

Örnek Kullanımlar

ls            # Basit listeleme
ls -l         # Ayrıntılı listeleme
ls -a         # Gizli dosyalarla birlikte listeleme
ls -lh        # Boyutları okunabilir formatta listeleme

cd – Change Directory

Bu komut, dizinler arasında gezinmeyi sağlar. Örneğin, cd /home/kullanıcıadı komutu sizi /home/kullanıcıadı dizinine götürür.

Örnek Kullanımlar

cd /          # Kök dizine git
cd ~          # Kullanıcının ana dizinine git
cd ..         # Üst dizine çık
cd /path/to/directory  # Belirtilen dizine git

mkdir – Make Directory

Yeni bir dizin oluşturur.

Kullanımı:

mkdir yeni_dizin
mkdir -p yeni_dizin/alt_dizin  # Alt dizinlerle birlikte oluştur

rmdir ve rm – Remove Directory or Files

rmdir: Boş dizinleri silmek için kullanılır.
rm: Dosyaları veya dolu dizinleri silmek için kullanılır.

Kullanımı

rmdir bos_dizin
rm dosya_adi               # Tek bir dosyayı sil
rm -r dolu_dizin           # Dolu bir dizini içindeki dosyalarla birlikte sil
rm -i dosya_adi            # Silmeden önce onay iste
rm -rf /dizin/yolu         # Zorla sil, onay istemeden

cp – Copy Files and Directories

• Dosya veya dizinleri kopyalamak için kullanılır.
• Örnek Kullanımlar:

cp dosya1 hedef_dosya       # Tek bir dosyayı kopyala
cp -r kaynak_dizin hedef_dizin  # Dizinleri ve içindekileri kopyala
cp -i dosya hedef_dosya     # Var olan dosya üzerine yazmadan önce onay iste

mv – Move or Rename Files

• Dosya veya dizinleri taşımak veya yeniden adlandırmak için kullanılır.
• Örnek Kullanımlar:

mv dosya_yeni_adi          # Dosyayı yeniden adlandır
mv dosya hedef_dizin       # Dosyayı hedef dizine taşı
mv kaynak_dizin hedef_dizin  # Dizinleri taşı

touch – Create Empty Files

• Yeni, boş bir dosya oluşturur. Ayrıca, var olan bir dosyanın son erişim ve değiştirme zamanını günceller.
• Kullanımı

touch yeni_dosya.txt

cat, more, ve less – Dosya İçeriğini Görüntüleme

• cat: Küçük dosyaları görüntülemek için kullanılır.
• more: Büyük dosyaları sayfa sayfa görüntülemek için kullanılır.
• less: Daha fazla gezinme seçeneği sunarak büyük dosyaları görüntülemek için kullanılır.
• Örnek Kullanımlar:

cat dosya.txt
more dosya.txt
less dosya.txt

head ve tail – Dosyanın Başını veya Sonunu Görüntüleme

• head: Dosyanın ilk 10 satırını gösterir (isteğe göre değiştirilebilir).
• tail: Dosyanın son 10 satırını gösterir (isteğe göre değiştirilebilir).
• Örnek Kullanımlar

head dosya.txt
tail dosya.txt
head -n 20 dosya.txt       # İlk 20 satırı göster
tail -n 20 dosya.txt       # Son 20 satırı göster

chmod – Change File Permissions

• Dosya veya dizinlerin izinlerini değiştirmek için kullanılır.
• Örnek Kullanımlar

chmod 755 dosya            # Sahip: Okuma, yazma, çalıştırma; Diğerleri: Okuma, çalıştırma
chmod +x dosya             # Çalıştırma izni ekle
chmod -w dosya             # Yazma iznini kaldır

chown – Change File Owner and Group

• Dosya veya dizinlerin sahipliğini değiştirmek için kullanılır.
• Kullanımı

chown kullanıcı_adi dosya  # Dosyanın sahipliğini değiştir
chown kullanıcı:grup dosya # Sahip ve grup değiştir

find – Dosya Arama

• Belirli kriterlere göre dosya aramak için kullanılır.
• Örnek Kullanımlar

find / -name "dosya.txt"   # Belirli bir isimle dosya arama
find . -type d             # Sadece dizinleri ara
find / -size +100M         # 100 MB'den büyük dosyaları bul

ps, top, ve kill – Süreç Yönetimi

• ps: Mevcut süreçleri listeler.
• top: Anlık olarak sistemde çalışan işlemleri ve kaynak kullanımını gösterir.
• kill: Bir işlemi sonlandırır.
• Örnek Kullanımlar

ps aux                     # Tüm işlemleri göster
top                        # Anlık sistem bilgisi
kill PID                   # PID ile işlemi sonlandır
kill -9 PID                # Zorla işlemi sonlandır

df ve du – Disk Kullanımı Görüntüleme

• df: Diskin genel doluluk oranını gösterir.
• du: Belirli bir dizinin disk kullanımını gösterir.
• Örnek Kullanımlar:

df -h                      # Disk alanı hakkında bilgi ver
du -sh /path/to/directory  # Belirli bir dizinin boyutunu göster

tar – Arşivleme ve Sıkıştırma

• Dosyaları arşivlemek ve sıkıştırmak için kullanılır.
• Örnek Kullanımlar:

tar -cvf arşiv.tar /dizin  # Dizinleri .tar formatında arşivle
tar -xvf arşiv.tar         # .tar arşivini aç
tar -czvf arşiv.tar.gz /dizin  # Dizinleri .tar.gz formatında sıkıştır
tar -xzvf arşiv.tar.gz     # .tar.gz arşivini aç

wget ve curl – Dosya İndirme

• wget: Verilen URL’den dosya indirmek için kullanılır.
• curl: Web isteklerini gerçekleştirmek için kullanılır.
• Örnek Kullanımlar

wget http://example.com/dosya.zip
curl -O http://example.com/dosya.zip

echo ve man – Yardım Alma ve Bilgi Görüntüleme

• echo: Bir metni terminalde görüntüler veya bir dosyaya yönlendirir.
• man: Komutların kullanım kılavuzlarını açar.
• Örnek Kullanımlar

echo "Merhaba Dünya"
echo "Merhaba Dünya" > dosya.txt
man ls                    # ls komutunun kullanımını göster

Yukarıda paylaşmış olduğumuz komutlar ile temel linux sistemini anlayabilirsiniz. Elbette temel linux komutları başlığı altında paylaşılabilecekler bu kadar ile sınırlı değildir. Daha kapsamlı linux temel komutları için yazılarımızı takip edebilirsiniz.